Z Kujawskim pomagamy pszczołom

Opis dobrej praktyki

Z WDZIĘCZNOŚCI DLA NATURY

Kujawski to marka czerpiąca z natury, której bliska jest troska o środowisko naturalne. Oleje powstają ze starannie wyselekcjonowanych nasion rzepaku, którego plony zależą od zapylaczy – pszczoły miodnej i dzikich gatunków pszczół. Od lat, na całym świecie, obserwuje się zjawisko masowego ginięcia pszczół. Składa się na nie wiele różnych przyczyn – zmiany w gospodarce rolnej, niewłaściwe stosowanie środków ochrony roślin, zanieczyszczenie środowiska, choroby pszczół, ale także brak pożywienia – pyłku i nektaru z kwiatów pożytkowych, przyjaznych pszczołom.

Dlatego też, w 2011 roku, zdecydowaliśmy się zainicjować program „Z Kujawskim pomagamy pszczołom”. Początkowo naszym celem było zwrócenie uwagi na problem wymierania pszczół. Przez pierwsze pięć lat trwania programu budowaliśmy świadomość społeczną zwracając uwagę, jak wiele codziennie stosowanych produktów zawdzięczamy pszczołom – owoce, warzywa, ubrania i kosmetyki. Pokazywaliśmy też różnorodność pszczół, w Polsce występuje ponad 470 gatunków tych zapylaczy.

Od 2016 roku skupiamy się na działaniach, które bezpośrednio wpływają na zmianę sytuacji pszczół w Polsce. Zachęcamy i pokazujemy jak każdy z nas, poprzez założenie Miejsca Przyjaznego Pszczołom, może się przyczynić do ochrony pszczołowatych oraz różnorodności biologicznej. Nasze działania od początku programu kierujemy do wielu grup społecznych – konsumentów, lokalnych społeczności, samorządów, społeczności szkolnych (nauczycieli, animatorów i dzieci).

POWIĄZANIE ZE STRATEGIĄ

ZT „Kruszwica” S.A. to największy w Polsce i jeden z największych w Europie Środkowej przetwórca nasion oleistych i producent tłuszczów roślinnych. Jesteśmy wiodącym na polskim rynku podmiotem branży rolno-spożywczej. Wiele z naszych produktów powstaje z płodów rolnych, które zawdzięczamy pszczołom – nasiona rzepaku, warzywa i zioła. Działalność naszej firmy jest uzależniona od stanu środowiska naturalnego, którego kluczowym elementem są owady pszczołowate. Program pozwala umacniać się marce Kujawski w ważnych dla niej aspektach – naturalności, wiarygodności, buduje pozytywne skojarzenia z naturą, wsią, tradycjami, zdrowiem i rodziną. Firma stale angażuje się we wspieranie wzrostu świadomości dot. najlepszych praktyk w zakresie troski o środowisko naturalne. Priorytetami są dla nas odpowiedzialność za środowisko w najbliższym otoczeniu oraz edukacja dot. standardów zrównoważonego rolnictwa. W swoich działaniach wypracowujemy i stosujemy najwyższe standardy ochrony środowiska, promując najlepsze praktyki z tym związane. Firma ma pełną świadomość, jak istotna jest troska o środowisko w wielu wymiarach. Dlatego działania chroniące naturę wpisane są w wiele prowadzonych przez nią aktywności, nie tylko w obszarze procesów produkcyjnych, ale także postaw i zachowań jej pracowników, relacji z dostawcami i partnerami biznesowymi oraz edukacji społecznej.

DZIAŁANIA W PROGRAMIE

Program zrodził się z inicjatywy działu marketingu. W pierwszym roku nawiązaliśmy współpracę ze specjalistami, którzy pomogli nam budować świadomość społeczną problemu wymierania pszczół (prof. Jerzy Wilde, dr Paweł Chorbiński, dr Anna i dr Lech Krzysztofiakowie, Maja Popielarska). W Warszawie pojawił się licznik pszczół, a we współpracy z Białowieskim Parkiem Narodowym stworzyliśmy ścieżkę o bartnictwie.

W kolejnych latach realizowaliśmy kampanie informacyjne realizujące cele programu. Na stronie internetowej programu stworzyliśmy bazę wiedzy oraz narzędzie do samodzielnego projektowania ogrodów i balkonów przyjaznych pszczołom. Najważniejsze działania na rzecz pszczół ujęliśmy w 5. Zasadach Przyjaciół Pszczół. Przez cztery lata organizowaliśmy warsztaty dla dziennikarzy i dziennikarek z zakładania Miejsc Przyjaznych Pszczołom, w trakcie których ukazywaliśmy też ważną rolę pszczołowatych zapylaczy. W 2014 roku uruchomiliśmy streaming na żywo z ula oraz wyprodukowaliśmy klip muzyczny „Taniec życia”. W 2015 roku media zastanawiały się kim są „Kujawscy Zapylacze”, których zadaniem było wzbudzenie refleksji nad tym, jak wyglądałby nasz świat bez pszczół.

Od 2013 roku organizujemy co roku Wielki Dzień Pszczół – 8 sierpnia zapraszamy do współpracy instytucje z całej Polski, które organizują zabawy, gry i inne atrakcje edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Co roku w te działania włącza się około 50 placówek.

W ubiegłych latach organizowaliśmy również konkurs grantowy dla społeczności lokalnych. Zadaniem było zaplanowanie działań na rzecz ochrony pszczół i środowiska ich życia. Otrzymaliśmy łącznie ponad 550 aplikacji, z których dofinansowaliśmy 26 projektów.

W roku 2017 po raz piąty zaprosimy też społeczności szkolne do Akademii Przyjaciół Pszczół. Do tej pory zaangażowało się w pszczele działania ponad 2500 placówek. Od zeszłego roku Akademie przybrały innowacyjną formę grywalizacji. Jak dotąd 3850 uczniów i uczennic zrealizowało ponad 11 000 zadań!

Od 2016 roku skupiliśmy się na realnych działaniach, które może podjąć każdy z nas. Zaangażowaliśmy mieszkanki i mieszkańców wszystkich gmin w Polsce do zakładania Miejsc Przyjaznych Pszczołom – takich, w których pszczoły znajdą pożywienie, czyli rośliny dające nektar i pyłek. Zaprosiliśmy gminy do podpisania Manifestu Gminy Przyjaznej Pszczołom oraz do podjęcia konkretnych działań na rzecz pszczół. Wspierają nas również organizacje pozarządowe – Stowarzyszenie Natura i Człowiek, Fundacja Ekotrend, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, Gerere Fun for Good. Do akcji zaprosiliśmy centra ogrodnicze z całej Polski, w których można zakupić rośliny przyjazne pszczołom oraz dowiedzieć się więcej o programie i potrzebach pszczół. Kontynuujemy organizację obchodów Wielkiego Dnia Pszczół oraz programu edukacyjnego Akademie Przyjaciół Pszczół.

REZULTATY I EFEKTY

Dotychczasowe rezultaty programu zawdzięczamy szeroko zakrojonej współpracy międzysektorowej. W program zaangażowane były środowiska akademickie, naukowcy, eksperci, przedstawiciele mediów, organizacje pozarządowe, samorządy, placówki oświatowe i wspierające wychowanie, Ogrody Botaniczne, Parki Narodowe i Krajobrazowe oraz wiele innych. Rezultaty i efekty programu:

• do tej pory (20/09/2017) powstało 17 417 Miejsc Przyjaznych Pszczołom, nasz cel na ten rok to 20 000 takich Miejsc w całej Polsce,
• ponad 50 gmin zaangażowało się w działania w ramach Manifestu Gmin,
• ponad 20 sklepów ogrodniczych przyłączyło się do programu i pomaga konsumentom wybierać rośliny przyjazne pszczołom,
• 2 600 placówek oświatowych zaangażowało się w Akademie Przyjaciół Pszczół,
• 3 850 uczniów i uczennic wzięło udział w grywalizacji wykonując ponad 11.000 zadań,
• ok. 36 000 osób uczestniczyło w Wielkim Dniu Pszczół,
• około 50 instytucji co roku włącza się w organizację Wielkiego Dnia Pszczół,
• przekazaliśmy 26 grantów dla lokalnych społeczności na działania na rzecz pszczół,
• Zasady Przyjaciół Pszczół poparło ponad 40 200 osób,
• swój wirtualny ogródek lub balkon zaprojektowało ponad 50 000 osób,
• na Facebook’u nasze działania śledzi 52 360 osób.

WYZWANIA

Realizacja tak szeroko zakrojonego programu wiąże się z różnymi wyzwaniami:

1. zapewnienie rzetelnych, poprawnych merytorycznie treści na każdym etapie programu – w kampanii informacyjnej i edukacyjnej. Współpraca z ekspertami oraz zaangażowanie partnerów z różnych branż i sektorów pozwalają nam zadbać o wartościowy, ciekawy i poprawny przekaz,
2. budowanie świadomości o skomplikowanym i trudnym problemie jakim jest masowe ginięcie pszczół oraz zagrożenie dla różnorodności biologicznej. Zdając sobie sprawę ze złożoności problemu, jakim postanowiliśmy się zająć, przyjęliśmy w naszych działaniach stopniowanie trudności, jako sposób na poradzenie sobie z tym wyzwaniem. Na początku budowaliśmy świadomość problemu oraz proste przekazy, jak każdy z nas może pomóc. Stopniowo rozszerzaliśmy wątki tematyczne w programie – pokazywaliśmy jak wiele zawdzięczamy pszczołom, jak różnorodny gatunkowo jest świat pszczołowatych, co konkretnie i jak można zrobić na ich rzecz, które z roślin wspierają pszczoły, jakie usługi ekosystemowe zapewniają pszczoły i w jaki sposób jest od nich zależna bioróżnorodność,
3. skuteczne dotarcie z przekazem do różnych grup społecznych. Według badań zleconych przez Ministerstwo Środowiska, dla obywateli ochrona środowiska nie jest najistotniejszym problemem, na jaki zwracają uwagę. Dlatego aby skutecznie do nich dotrzeć z przekazem, a także zainspirować do konkretnych działań nawiązaliśmy szereg partnerstw. Lokalne organizacje pozarządowe, placówki oświatowe, domy kultury, centra ogrodnicze, koła naukowe, środowiska pszczelarskie, media zaangażowały w program wiele osób.
4. zaangażowanie społeczności lokalnych w realne działania. Społeczeństwo obywatelskie w Polsce cały czas się tworzy i mimo że powstaje coraz więcej inicjatyw lokalnych, nie są to wciąż działania popularne i masowe. Dlatego zdecydowaliśmy się na współpracę z organizacjami pozarządowymi czy instytucjami, które obejmują swoimi projektami lokalne społeczności,
5. dążenie do długotrwałego, wieloletniego efektu, do trwałej zmiany postaw i nawyków – kluczowe było odpowiednie zdefiniowanie, czym dla nas są te efekty i trwałe zmiany, jak je rozumiemy, przez co one się wyrażają. Odpowiedni research wśród dobrych praktyk na świecie pozwolił nam wytyczyć odpowiednie kierunki działań w programie, które na bieżąco, co roku rzetelnie podsumowywaliśmy. Mając do dyspozycji dobrze zdefiniowane cele i rzetelne podsumowania oraz benchmarki, mogliśmy się na bieżąco pozycjonować i podejmować decyzje o rozwoju programu zgodnie z krajowymi i światowymi trendami w ochronie środowiska, działaniach na rzecz pszczół oraz w edukacji przyrodniczej.

KORZYŚCI DLA FIRMY

Największą korzyścią dla społeczeństwa oraz dla środowiska naturalnego jest większa świadomość na temat roli pszczół w środowisku i dla człowieka oraz wiedza na temat działań, jakie każdy z nas może podjąć, aby mieć pozytywny wpływ na środowisko życia tych owadów. Świadomość ta przekłada się na konkretne działania na rzecz pszczół – zakładanie Miejsc Przyjaznych Pszczołom – ukwiecanie ogrodów, balkonów roślinami pokarmowymi.

Dla społeczności lokalnych korzyścią są wyższe walory estetyczne okolicy i większa wiedza na temat roślin przyjaznych pszczołom oraz ich naturalnej pielęgnacji. Partnerzy zaangażowani w program przygotowali wiele różnych działań dla społeczności lokalnych, poprzez które uczestnicy i uczestniczki, w ciekawy i nietuzinkowy sposób, wykonują przyjacielski gest dla pszczół. Wiele z działań podejmowanych przez 6 lat trwania programu animowało lokalne społeczności i pozwalało na zacieśnianie sąsiedzkich więzi.

Ważną zmianą jest również wzrost świadomości, że pszczoły wymagają ochrony, że są ważnymi organizmami w środowisku. Program pozwala na budowanie poczucia sprawczości – świadomość o roli pszczół daje motywację do działania, nie pozostawia uczestników programu bezsilnymi wobec wyzwań środowiskowych.

Dodatkową korzyścią wynikającą z Wielkiego Dnia Pszczół oraz z Akademii Przyjaciół Pszczół jest wartościowa, ciekawa i innowacyjna edukacja poprzez działanie. Zachęcająca uczestników (młodszych i starszych) do samodzielnych obserwacji, stawiania hipotez i nawiązywania współpracy lokalnej w celu działań na rzecz pszczół. Nauczyciele i nauczycielki zaangażowani w program edukacyjny podkreślają, że jest on bardzo dobrze przygotowany zarówno od strony merytorycznej, jak i dydaktycznej i wychowawczej. Rozwija u dzieci zarówno wiedzę, umiejętności, jak i postawy proekologiczne.

Istotną korzyścią, zarówno dla społeczeństwa, jak i dla firmy oraz marki Kujawski jest obecność w mediach. Co roku wzrasta liczba publikacji o programie i jego ważnych filarach – Wielkim Dniu Pszczół, zakładaniu Miejsc Przyjaznych Pszczołom, Akademii Przyjaciół Pszczół. W 2015 roku program „Z Kujawskim pomagamy pszczołom” opisano w 2897 publikacjach (AVE wyniosło prawie 3.000.000 zł), zaś w 2016 roku (dane z 30.09.16) było to 3428 publikacji (AVE = ponad 2.150.000 zł). W mediach pojawiały się zarówno relacje z wydarzeń, jak i artykuły eksperckie, wywiady i porady dotyczące zakładania Miejsc Przyjaznych Pszczołom.